De kracht van een ‘geregeld’ leven

David Brooks, een Amerikaanse journalist, denkt in zijn prachtige boek De Tweede Berg na over toewijding. Hij omschrijft toewijding als volgt: ‘verliefd worden op iets of iemand en daar vervolgens een frame omheen bouwen voor die momenten waarop de liefde wankelt.’ Dat is een prachtige invulling van toewijding. Je gaat ergens voor, voor iets of iemand, maar je weet tegelijk dat je gevoel niet stabiel is en de kar niet altijd kan trekken. Daarom bouw je er een soort frame om heen om door te kunnen gaan en trouw te blijven, voor als je gevoel het laat afweten. Het huwelijk is zo’n frame. Dietrich Bonhoeffer schreef in 1943 vanuit de gevangenis een huwelijkspreek voor zijn nicht Renate Schleicher en haar verloofde, Eberhard Bethge. In die preek zei hij tegen het bruidspaar: ‘Jullie liefde draagt niet het huwelijk, van nu af draagt het huwelijk jullie liefde.’

Het valt echt op dat in onze tijd de zoektocht naar frames, ritmes en leefregels aan interesse wint. Op zich hoeft dat ook niet zo te verbazen, want in onze ‘ongedisciplineerde’, impulsrijke 24/7-samenleving kun je het spoor zomaar kwijtraken en je verliezen in een leven dat ‘ongeordend’ is. Je bent dan gemakkelijk overgeleverd  aan de waan van de dag. Als je zelf geen ritmes hebt, weten de algoritmes wel raad met jou. Kees van Ekris schrijft in zijn boek Dialoog, dans en duel dat we heel gemakkelijk gesocialiseerd worden in het ongeloof zonder dat we dat door hebben. ‘Drifting away’ noemt hij dat. Leefregels en vaste ritmes kunnen je daarvoor bewaren. Ze kunnen orde en concentratie scheppen en een structuur bieden waarbinnen je je duurzaam op God en op je omgeving kunt richten. Vooral jonge mensen blijken hier interesse voor te hebben. Eigen ritmes boven algoritmes!

Het boek van John Mark Comer over discipelschap uit 2024, De Weg volgen, trekt in dit verband ook de nodige aandacht. Hij gebruikt het beeld van frames die je in wijngaarden kunt zien. Zonder een dergelijk ondersteunend geraamte wordt het niks met de wijnstok: de ranken hebben niet de kracht zichzelf overeind te houden. De wijnbouwer leidt zijn planten langs de frames, waarbij ook de plant zelf de frames opzoekt. Met kleine tentakels klemt de wijnrank zich vast aan het frame. Dit laatste zet Johannes 15 over de wijnstok en de ranken nog weer eens in een nieuw licht. Comer ziet tenminste negen gebieden waarop gewoontevorming ons kan helpen: Sabbat, Afzondering, Gebed, Vasten, Bijbellezen, Gemeenschap, Vrijgevigheid, Dienen en Getuigen.

Op de afgelopen voorjaarsconventie van de Charismatische Werkgemeenschap Nederland (CWN) benadrukte Erik Borgman vanuit Psalm 81 ‘de plicht’ om de feesten te vieren. Je hoeft daarbij niet telkens uit je dak te gaan, maar je moet ze wel vieren. Blijven vieren om te kunnen blijven hopen. Ook de liturgische feesten vormen zo een frame waarlangs we ons leven kunnen leiden. De Duitse Esther Maria Magnis, auteur van de indrukwekkende roman Mintijteer (2016), was een andere spreker op de conventie. Ze liet zien hoe ze in haar gezin het ritme van de christelijke feesten invulde en aanvulde. Ook de voorbereiding op die feesten hoort daarbij. Poets je schoenen! Beide lezingen rond het thema ‘Feest’ legden op verrassende wijze de nadruk op de kracht van gewoontevorming.

‘En volgens zijn gewoonte ging Hij op sabbat naar de synagoge’. Het wordt bijna terloops gezegd over Jezus in Lukas 4. In het geheel van het hoofdstuk is het een overbodig zinnetje. We hadden het niet gemist als het er niet had gestaan. Maar misschien zit in dit ene, schijnbaar zo terloopse en overbodige zinnetje wel heel veel evangelie, juist voor onze tijd. Misschien bestaat het werk van de Heilige Geest in ons er ook wel uit dat Zij ons in de goede zin van het woord tot gewoontedieren maakt. Tot mensen met eigen ritmes, eigen leefregels en vaste gewoontes.

Sake Stoppels