De weg van de vrede

De weg van de vrede. Een rondleiding door het christelijk geloof. 

Stefan Paas, KokBoekencentrum Utrecht 2025, 286 blz., €23,00

Verbluffend kort na Vrede op aarde heeft de auteur een nieuw boek op de markt gebracht met een gelijkende, maar dynamischer titel: de weg van de vrede. Het is wat mij betreft een geslaagd boek, zeer bruikbaar voor kringwerk. De ondertitel met het woord rondleiding zegt niets te veel en wordt in het inleidende hoofdstuk duidelijk toegelicht. Het is een publieksboek, gericht op een jonger lezerspubliek dat van christelijk geloof niet heel veel heeft meegekregen. In acht hoofdstukken neemt Paas zijn lezers mee door de wereld van het evangelie van Jezus, en leidt ze rond in een nieuwe wereld, of liever een wereld die al aan het verschijnen is; waar mensen Jezus volgen, leren ze gaandeweg wat die nieuwe wereld van God behelst, de vrede of met het bredere woord shalom. Paas doet dat in een theologisch register dat ik missionair wil noemen of, met herinnering aan de filosoof Kierkegaard, hij biedt een oefening in christelijk geloof. Elk hoofdstuk eindigt met verwerkingsvragen en QR-codes die de deelnemers aan een kring verwijzen naar afbeeldingen of filmpjes.

Dit publieksboek is anders getoonzet dan het vorige Vrede op aarde. Dat was theologisch reflexief van aard, polemisch getoonzet en in zijn kritiek kwetsbaar. Dit boek vertoont evenwicht, de auteur heeft geluisterd naar een aantal kritische stemmen. Het bevat in ruime mate bijbels-theologisch materiaal en er wordt gebruik gemaakt van de breedte van theologische registers. Nieuw is dat het werk van de Heilige Geest als noemer van Gods werk aan de orde komt. De Heilige Geest zorgt ervoor dat wat er in Christus is bereikt, nu ook beschikbaar komt in het leven van de gemeenschap van de kerk.

Zoals altijd grossiert Paas in metaforen. De vergelijking van de verhouding van Vader, Zoon en Geest als een jazz-trio is heel mooi gevonden en aansprekend: een constante interactie en improvisatie in gezamenlijkheid (51). Het werk van de Geest gebeurt doorgaans niet met ‘special effects’, maar meestal is het een proces van langzame beïnvloeding, een marinade waar het taaie vlees lang in moet liggen. De Geest van Christus maakt zachter, ontvankelijker, de weg van de vrede moet worden geleerd.  

Wat Paas schrijft over de beïnvloeding via het werk van de Geest in de geschiedenis heeft een positieve klank; het deed me herinneren aan Tom Holland met zijn boek Dominion. Het is niet enkel kommer en kwel, verlies en slechtheid wat in de wereldgeschiedenis onder het beslag van de Geest van Christus gebeurd is en gebeurt. In het licht van de stroom van berichten over oorlogen en dreiging zouden natuurlijk ook hier weer vragen bij te stellen zijn ten aanzien van de eschatologie, maar ik laat dat achterwege. Het is goed en terecht dat er oog wordt gekregen voor wat de Geest van Christus in mensen en gemeenschappen bewerkt.

Zoals gezegd, heel geschikt voor kringwerk, waarbij delen van hoofdstukken besproken kunnen worden. Liefst niet te veel tegelijk. Daarvoor zijn de beelden en associaties te rijk en te overvloedig. De theologische verantwoording aan het eind geeft enig inzicht in de reflexieve onderlaag van dit gebruiksboek.

Kees van der Kooi, emeritus-hoogleraar systematische theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en werkzaam op het grensvlak van theologie en economie bij het EETI/Erasmus Universiteit te Rotterdam