In april 2020 kwam Kristin Kobes Du Mez met haar boek Jesus and John Wayne, een historisch overzicht om te verklaren waarom zoveel witte evangelicals in de Verenigde Staten zich achter Donald Trump hebben geschaard. Niet ondanks, maar juist dankzij zijn gedrag en karakter. Een fascinerend boek, maar mijn exemplaar heeft een beschadigde buitenkant: ik heb het boek twee keer tegen de muur gegooid uit woede om het onrecht waarover ik las. Vooral het laatste hoofdstuk, over de manier waarop de evangelicale kerken omgingen (en omgaan) met seksueel misbruik in hun gemeente, maakte diepe indruk.
Dit hoofdstuk is het uitgangspunt geworden van een korte documentaire For Our Daughters (https://youtu.be/IkES4X_qb6c?feature=shared). In deze film komen een aantal vrouwen aan het woord die terugkijken op de manier waarop werd omgegaan met hun getuigenis over seksueel misbruik. Ze werden genegeerd, gebagatelliseerd of gedemoniseerd, maar de misbruiker werd onmiddellijk op het podium gehesen zodra hij vergiffenis had gevraagd aan het kerkelijke publiek en aan God – niet aan het slachtoffer. Daarna werden de slachtoffers neergezet als niet-vergevingsgezind, als zij daarin niet meegingen.
Rachael Denhollander legt in de docu uit wat er op dat moment gebeurt: de schande rond de dader wordt kort en snel opgelost met de bekende notie van vergeving, maar het ontbreekt aan aandacht voor de slachtoffers en evenmin voor de machtsstructuur in de kerk waarin dit plaatsvond. Gerechtigheid, heling en eventuele vergeving door de slachtoffers vragen om langere gesprekken, radicale omkeer bij de daders, betere beveiliging voor vrouwen en meisjes tegen misbruik en bijvoorbeeld landelijke meldpunten.
Het snelle vergeven van de dader roept ook theologische vragen op, allereerst rond de definitie van vergeving: kan de leiding van een gemeente een pastor die zich schuldig heeft gemaakt aan seksueel misbruik, zomaar vergeven terwijl zijn daden waren gericht tegen iemand anders? Wie kan vergeven in deze situatie? Daarnaast ook vragen naar ‘de andere kant’ van vergeving. Vergeving achteraf is mooi, als dat inderdaad uit vrije wil en als onderdeel van heling door het slachtoffer wordt verleend, maar hebben wij als kerken wel genoeg oog voor preventie en voor helende gerechtigheid? We zijn toch niet geroepen om telkens weer dezelfde fouten te maken met telkens weer nieuwe slachtoffers. We zijn ook niet geroepen om de dader zo snel mogelijk van zijn schuld te ontdoen, terwijl we de slachtoffers verwaarlozen.
In plaats van preventie van (machts)misbruik zijn er christelijke organisaties en christelijke leiders in de Verenigde Staten die nog verder gaan: ze verlangen het (witte) patriarchaat terug, en wel in volle glorie. Politiek gezien willen ze een christelijk-nationalistisch land, waar godsdienstvrijheid afgeschaft wordt en ook het stemrecht van vrouwen. De docu For Our Daughters laat zien hoe de machtspositie van mannen in de genoemde kerken gepromoot wordt in landelijke politiek, zonder oog voor de gevolgen voor vrouwen of minderheden. Doodeng. Kijk die docu!
Maaike Harmsen
Comments