Stanley Hauerwas. Een theologische biografie. Ariaan Baan en Jan Martijn Abrahamse, KokBoekencentrum Utrecht 2022, 143 blz., € 14,99
Stanley Hauerwas is zonder enige twijfel een grote naam in de hedendaagse theologie. Er zijn dan ook al verschillende vertalingen van zijn werk beschikbaar in het Nederlands. Maar aan een wat uitgebreidere inleiding tot zijn werk ontbrak het tot nu toe. In die leemte hebben Jan Martijn Abrahamse en Ariaan Baan voorzien met de publicatie van deze ‘theologische biografie’. Ze hebben hun boek zo genoemd om twee redenen. In de eerste plaats omdat ze de theologie van Hauerwas willen beschrijven tegen de achtergrond van zijn biografie, maar in de tweede plaats gaat het hun nog om meer: door te vertellen wat de God en Vader van Jezus Christus in het leven van Hauerwas gedaan heeft, laten ze ‘iets zien van hoe Hij kan werken in het leven van eenieder die Jezus als Heer belijdt.’ (24)
Baan en Abrahamse zijn bij uitstek geschikt om een dergelijk boek te schrijven: Baan promoveerde op een studie over het begrip ‘getuigenis’ in Hauerwas’ theologie en Abrahamse volgde colleges bij hem en maakte zo diens unieke en tegendraadse stijl van nabij mee. Beiden zijn gegrepen door het werk van hun leermeester, maar beseffen ook dat er vragen te stellen vallen bij zijn werk. Het pleit voor hun boek dat ze dat meteen duidelijk maken en dat ze ook aanduiden waar ze de problemen zien opdoemen. Dat gaat dan om inhoudelijk theologische vragen die ze voor hem hebben – en daar wijden ze het slothoofdstuk aan. Stevige vragen worden in dat hoofdstuk aan de orde gesteld. Maar het gaat ook om theologen met wie Hauerwas heeft samengewerkt en van wie inmiddels naar buiten is gekomen dat ze zich hebben schuldig gemaakt aan seksueel misbruik: Yoder en Vanier.
Intussen overheerst het enthousiasme over Hauerwas – en dat werkt aanstekelijk. Ze gebruiken de autobiografie van Hauerwas (Hannah’s Child) als leidraad voor hun verhaal. Dat ligt voor de hand, maar is niet geheel probleemloos. Ze beseffen dat en geven dat ook aan, bijvoorbeeld als het gaat om de beschrijving van het stranden van Hauerwas’ eerste huwelijk (79). Ze weten uit het oeuvre van Hauerwas diverse parels aan te reiken. Mij troffen zijn woorden dat ‘het christelijk geloof (…) de voortdurende training (is) in het leren zien dat we niet door het lot bepaald worden.’ (50) Of de beschrijving van het boek dat Hauerwas met Willimon schreef onder de titel Resident Aliens: ‘Hierbij uiten zij stevige kritiek op seminaries en theologische instellingen en stellen de vraag of zij nog kandidaten afleveren die kerken kunnen helpen om “kerk” te zijn, in plaats van hulpverleners die religieuze consumenten helpen om het drukke en belastende leven van een moderne samenleving vol te houden.’ Zinnen die aanzetten tot eigen bestudering van Hauerwas.
Aan de lezer die aldus enthousiast gemaakt is, komen Abrahamse en Baan tegemoet met het geven van een aantal leestips. Daarbij verwijzen ze naar werk van Hauerwas, maar ook naar studies die over zijn werk verschenen zijn. Dat zijn allemaal Engelse studies. Het zal de bescheidenheid van Baan zijn dat zijn proefschrift daar niet bij staat. Ik verwijs er daarom maar naar.
Het boek is gelardeerd met een voorwoord van Saskia van Meggelen en een nawoord van Stefan Paas. Dat is wat veel van het goede. Hoewel het hartelijke teksten zijn, voegen ze aan het heldere betoog van de beide auteurs niet heel veel toe. Deze wijn behoeft geen krans.
Het is goed dat we door middel van dit boek in onze Nederlandse context gestimuleerd worden om het werk van Hauerwas te betrekken bij onze discussie. Dank daarom aan Baan en Abrahamse voor dit boek.
Niels den Hertog, CGK-predikant te Nijmegen en docent dogmatiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn