Ik heb in mijn leven zowel protestantse als evangelische kerken bezocht. Een van de opvallende verschillen is de mate waarin gemeenteleden kunnen participeren in de eredienst. Bij evangelische diensten was dat duidelijk meer en ook spontaner dan in protestantse kerken. Dat ging volgens het principe van Paulus dat ieder iets bijdraagt (1 Kor.14:26). Evangelische christenen gingen er dan ook prat op dat hun diensten geen one-man-shows waren, in tegenstelling tot de traditionele kerken! Lang heerste het idee dat een gestructureerde dienst de Geest uit zou doven, terwijl Gods Geest kon waaien bij spontaniteit. Gedurende de afgelopen jaren kreeg ik de indruk dat dit verschil minder werd. In protestantse diensten kwam meer inbreng vanuit de aanwezigen. In liturgische kringen vaker georganiseerd: responsies, Schriftlezingen door een lector, een gebedenboek waarin mensen voor de dienst hun punten komen opgeven. In andere kringen kwam er ook spontane inbreng: ‘goedemorgen’ aan het begin van de dienst, antwoorden op vragen van de dominee tot aan het spontaan aandragen van gebedspunten of het geven van een kort getuigenis - al wordt dat dan niet altijd zo genoemd. Maar de laatste tijd bekruipt mij het gevoel dat evangelische kerken steeds meer van hun principe afwijken. Ik zie af en toe iets wat ik een theaterdienst noem. Ja, er is een band en je mag meezingen, maar de liturgie is niet meer zo spontaan: die wordt gestructureerd tot een soepel lopende show. Lichttechniek, geluidsversterking en camera's versterken de noodzaak alles van te voren te plannen en niets meer aan het toeval of de spontaniteit over te laten. De hele dienst is erop gericht dat het publiek wordt aangesproken en wordt geraakt: hoezeer men ook meezingt en zich staande, met geheven handen overgeeft aan het lied, men blijft passief ontvanger van wat vanaf het podium aangedragen wordt. Wat ik mij afvraag, is dit: is er nagedacht over dit soort diensten en over de groeiende passiviteit van de bezoekers? Is Paulus’ uitspraak over ieders bijdrage versleten? Is de eredienst echt een soort theatershow? Waait de Geest nu opeens wel door de structuur heen? Kortom, zit hier een theologisch principe achter of is dit ingegeven door technische praktijken, een hang naar controle en de vraag naar esthetiek? Of moet ik helemaal omdenken en tot de conclusie komen dat ook evangelische gemeenten de inbreng van de Geest niet meer koppelen aan spontaniteit, maar dat zijn inspiratie ook de uitkomst kan zijn van hard werk tijdens de voorbereidingen en een strakke planning in de zondagse eredienst? Eveline van Staalduine-Sulman